Łubin to roślina pastewna gleb lekkich, która charakteryzuje się małymi wymaganiami glebowymi i może być na nich z powodzeniem uprawiany. Grupa roślin paszowych o małych wymaganiach glebowych jest niewielka, dlatego produkcja paszy na tych glebach nie należy do prostych. Gatunki łubinów różnią się wymaganiami glebowymi. Najbardziej wymagający jest łubin biały, najodpowiedniejsze do jego uprawy są gleby kompleksu pszennego wadliwego i żytniego bardzo dobrego. Łubin wąskolistny można uprawiać na glebach kompleksu żytniego bardzo dobrego i dobrego. Najmniej wymagający jest łubin żółty, gdyż odpowiednie do jego uprawy są kompleksy żytnie. Wybierając jednak do uprawy odmiany samokończące, które są formami typowo nasiennymi, nie należy sytuować plantacji na stanowiskach najsłabszych z możliwych.
Łubiny mają małe wymagania co do przedplonu. W zmianowaniu powinny być uprawiane po zbożach w 3 lub 4 roku po okopowych na oborniku. Na tym samym polu mogą być uprawiane co 4 lata, a ich udział w strukturze zasiewów nie powinien być większy niż 25%. Nie należy uprawiać łubinów po roślinach motylkowatych w czystym siewie, jak również po mieszankach roślin strączkowych z trawami. Stanowisko po łubinie stanowi wartościowy przedplon dla zbóż i rzepaku, a zawłaszcza w gospodarstwach specjalizujących się w uprawie zbóż. Wiosenna uprawa roli powinna ograniczyć się do jak najmniejszej liczby zabiegów uprawowych. Siewnik należy wyposażyć w redlice do głębokiego siewu oraz w aparaty wysiewające do nasion grubych. Rośliny łubinu wymagają odczynu gleby zbliżonego do obojętnego (oprócz łubinu żółtego, który znosi największe zakwaszenie gleb). Gleby kwaśne o pH poniżej 5,5 należy zwapnować, najlepiej w okresie wykonywania pożniwnych zabiegów uprawowych. Azotu pod uprawę łubinu nie stosuję się ani pogłównie ani przed siewem. Fosfor pod łubin żółty stosuje się w dawce 30-40 kg, pod wąskolistny 35-40 kg, a pod biały 35-50 kg. Potas należy wysiać w dawce 50-70 kg.
Termin siewu powinien być jak najwcześniejszy, aby wykorzystać dobrą wilgotność gleby do kiełkowania nasion i niską temperaturę do szybszego przejścia do stadium jarowizacji. Wczesny siew wpływa na wcześniejsze zakwitanie roślin, niższe formowanie okółków pierwszych kwiatostanów, które lepiej są zaopatrywane w asymilaty i wodę niż kwiatostany położone wyżej. Wyniki doświadczeń nad wpływem gęstości siewu na plonowanie roślin strączkowych wykazały, że optymalna obsada roślin łubinu na 1 m2 wynosi: dla łubinu żółtego i wąskolistnego 90-100 szt./m2, a dla łubinu białego 60-80 szt./m2. Zwiększenie zagęszczenia nasion na m2 nie powoduje wzrostu plonu, a w niektóre lata nawet spadek. Jedną z przyczyn zmienności ich plonowania jest konkurencja o asymilaty, w wyniku której następuje nadmierne opadanie zawiązków strąków. Ze wzrostem zagęszczenia roślin zwiększa się również ryzyko wylegania oraz występowania chorób i szkodników.
Zwalczanie chwastów zaleca się przeprowadzić za pomocą zabiegów mechanicznych, jak i chemicznych. Bronowanie należy wykonać w okresie od siewu do początku wschodów oraz po rozwinięciu 1-2 liści (do 10-12 cm wysokości roślin). Chemiczne zwalczanie chwastów można stosować po siewie oraz w czasie początkowego rozwoju roślin. Występujące choroby porażają części nadziemne i korzenie. Na początku rozwoju łubinu szczególnie niebezpieczna dla wschodzących roślin może być zgorzel siewek powodowana m.in. przez grzyby z rodzaju Fusarium oraz antraknoza łubinu – infekcja z nasion. Wynika to ze zwiększonej podatności młodych organów na infekcje. W późniejszym okresie rozwoju – w fazie kwitnienia, łubiny mogą być porażone przez sprawców chorób powodujących znaczne straty w plonie, zarówno pod względem ilości, jak i jakości. Bardzo niebezpieczną chorobą łubinów, występującą corocznie i powodującą straty nawet do 80%, jest fuzaryjne więdniecie łubinu. W wyniku silnego porażenia rośliny mogą zamierać jeszcze przed zawiązaniem nasion. Inną groźną chorobą, zwłaszcza w latach z dużą ilością opadów, sprzyjających rozwojowi sprawcy choroby, jest antraknoza łubinu. Obecnie wiele chorób łubinu, takich jak szara plamistość liści, zostało skutecznie ograniczonych dzięki wyhodowaniu odpornych odmian. Dlatego przy zakupie nasion należy zwracać szczególną uwagę na wybór odpowiednich odmian, zwłaszcza że liczba zarejestrowanych środków ochrony roślin przeznaczonych do zwalczania grzybów chorobotwórczych w uprawach łubinu jest wciąż niewielka.
W związku z powyższym należy zwrócić szczególną uwagę na prawidłowe oraz terminowe wykonanie wszystkich zabiegów agrotechnicznych, aby zapewnić rosnącym roślinom optymalne warunki do wzrostu i rozwoju. Warto również pamiętać, że łubiny charakteryzują się stosunkowo nierównomiernym dojrzewaniem. W pierwszej kolejności dojrzewają nasiona na pędzie głównym, a dopiero później na pędach bocznych. Do zbioru łubinu żółtego i wąskolistnego przystępuje się, gdy na bocznych pędach pierwszego rzędu zaschnie 60-70% strąków, natomiast w przypadku łubinu białego — gdy zaschnie 85-95%. Po zbiorze nasiona należy starannie doczyścić i dosuszyć do osiągnięcia wilgotności 14%.
Artykuł ukazał się w czasopiśmie Kurier Rolniczy nr 1/2025. Zapraszamy do prenumeraty, informacje pod nr tel. 77 44 37 142.