Woda stanowi niezwykle istotny czynnik determinujący życie na obszarach wiejskich. Jej dostępność i efektywne gospodarowanie nią mają kluczowe znaczenie dla rolnictwa, ekosystemów oraz codziennego funkcjonowania społeczności wiejskich. Znając centralną rolę wody dla zrównoważonego rozwoju, coraz większą uwagę poświęca się poszukiwaniu innowacyjnych rozwiązań, które mogą optymalizować jej wykorzystanie.

O tym, jak istotne jest to zagadnienie, świadczy fakt, że woda była głównym tematem niedawnej konferencji, podczas której eksperci i praktycy zgłębiali różnorodne aspekty związane z zarządzaniem wodą na obszarach wiejskich.

W dniach 30.11-01.12.2023 r. Opolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego zorganizował konferencję w ramach realizacji operacji pn.: „Współczesne rozwiązania dla gospodarowania wodą w rolnictwie” w ramach dwuletniego planu operacyjnego KSOW na lata 2022-2023 w zakresie Sieci na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich. Konferencja odbyła się w Podlesiu koło Głuchołaz. Jej uczestnikami byli partnerzy LPW, przedstawiciele jednostek naukowych, samorządów terytorialnych, spółek wodnych, rolnicy, doradcy do spraw wody oraz osoby zainteresowane tematem. W sumie udział wzięło 50 osób.

Nadrzędnym celem operacji było rozpowszechnienie dobrych praktyk i przedstawienie innowacyjnych działań optymalizujących zużycie wody w gospodarstwach i produkcji rolniczej, sposobów gromadzenia wody w okresach nadmiaru i wykorzystania w okresach niedoboru, a także transfer wiedzy w obrębie działań lokalnych partnerstw ds. wody i omówienie zasad wsparcia spółek wodnych i ich związków. Konferencja stanowiła również okazją do budowania sieci kontaktów na rzecz SIR.

Gospodarka wodna na obszarach wiejskich nabiera obecnie coraz większego znaczenia. Napotykane lub przewidywane są trudności w zaopatrzeniu wszystkich użytkowników w dobrą i czystą wodę. Wynika to z ograniczonych zasobów oraz niekorzystnych zmian struktury bilansu wodnego. Od prawidłowego użytkowania obszarów wiejskich w dużym stopniu zależy jakość i ilość dostępnej wody. Znaczenie wody dla człowieka i środowiska przyrodniczego jest podkreślane w wielu dyskusjach gospodarczych. Na konferencji zostały przedstawione główne zadania gospodarki wodnej oraz zjawiska, które powinny zostać uznane za nowe i dotychczas w praktyce gospodarowania wodą na terenach rolniczych nieuwzględniane. Przedstawione zostały również zagadnienia związane z procesem innowacji, polegającym na przekształceniu istniejących możliwości i wprowadzeniu ich do praktycznego zastosowania.

W pierwszym dniu konferencji Marcin Oszańca – Dyrektor Departamentu Rozwoju Obszarów Wiejskich Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego, przedstawił działania realizowane przez Samorząd Województwa Opolskiego w ramach PROW 2014-2020, natomiast Kierownik Nadzoru wodnego w Kluczborku – Krzysztof Peciak przybliżył Program Kształtowania zasobów wodnych na terenach rolniczych. Tematykę związaną z gospodarką wodną na obszarze zlewni rzek województwa opolskiego omówił prof. dr hab. inż. Mirosław Wiatkowski z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Innowacyjne metody monitoringu zmian w przestrzeni rolniczej przybliżyła słuchaczom dr inż. Barbara Wiatkowska z Uniwersytetu Opolskiego. Dane teledetekcyjne ze względu na szybki rozwój sektora kosmicznego są aktualnie jednym z podstawowych źródeł dostarczających informacji o charakterze przestrzennym na temat procesów i zmian zachodzących środowisku przyrodniczym, ze szczególnym uwzględnieniem obszaru rolnictwa. W referacie przedstawione zostały możliwości zobrazowań satelitarnych w monitoringu zmian przestrzeni rolniczej na wybranych przykładach, m.in.: detekcja klas pokrycia i użytkowania gruntów, ocena stanu kondycji roślinności i struktury upraw oraz zróżnicowanie środowiska przyrodniczego i wyznaczanie stref buforowych. Poza interesującymi prelekcjami odbył się również panel dyskusyjny na temat wody w rolnictwie, na którym można było uzyskać odpowiedzi na nurtujące pytania.

Drugiego dnia uczestnicy wysłuchali wykładu dr hab. inż. Tomasza Kowalczyka z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, na temat wyzwań i perspektyw w kształtowaniu zasobów wodnych w krajobrazie rolniczym w obliczu postępujących zmian klimatu. Z nowoczesnymi rozwiązaniami retencyjnymi dla sektora rolniczego zapoznała gości Pani Nadzeya Fialkouskaya z Grupy Pietrucha, a zasady wsparcia spółek wodnych i ich związków przez Wojewodę Opolskiego omówiła Anna Kabala, reprezentująca Opolski Urząd Wojewódzki w Opolu. Omówione zostały także możliwości współpracy między gminami, a Państwowym Gospodarstwem Wodnym Wody Polskie w zakresie zadań związanych z retencją wody i jej wykorzystaniem na potrzeby rolnicze. Przykłady zrealizowanych działań sprzyjających retencji, na podstawie swojego gospodarstwa rolnego zobrazował Pan Marek Olejnik.

W ciągu dwóch dni konferencji zgodnie z założeniami poruszone zostały kwestie retencjonowania, metody monitoringu oraz problemy gospodarki wodnej, czyli tematy nabierające coraz większego znaczenia w obliczu zachodzących zmian klimatu. Wydarzenie umożliwiło wymianę wiedzy i doświadczeń, a także nawiązanie kontaktów pomiędzy samorządami, gminnymi spółkami wodnymi, Wodami Polskimi, doradcami, lasami państwowymi i indywidualnymi rolnikami. Konferencja cieszyła się bardzo dużym zainteresowaniem. Spotkania takie są nie do przecenienia, ponieważ tylko wiedza i współpraca mogą przynieść pozytywne efekty w szeroko pojętej gospodarce wodnej.