Dbając o ochronę środowiska i zdrowie społeczeństwa musimy posiadać wiedzę, jak postępować z odpadami w zależności od ich pochodzenia.

Odpady, które powstają w czasie zabiegów zdrowotnych, profilaktyki czy analizy laboratoryjnej nazywane są odpadami medycznymi. Z kolei odpady związane z diagnozowaniem, leczeniem i profilaktyką weterynaryjną określa się mianem odpadów weterynaryjnych. Należy mieć świadomość, że takie odpady muszą być odpowiednio zabezpieczane i składowane w wyznaczonych miejscach. Pojemniki oraz worki z odpadami powinny być umieszczone w miejscach dostępnych wyłącznie dla upoważnionych osób.

Wszystkie zapisy dotyczące postępowania z takimi materiałami reguluje Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U. 2013 poz. 21), a nad prawidłową gospodarką odpadów czuwa Główny Inspektorat Sanitarny.

Odpowiednia segregacja oraz proces postępowania z odpadami medycznymi i weterynaryjnymi zależy też od ich rodzaju i miejsca, gdzie się znajdują. Przykładowo, jeśli masz w domu strzykawki do samodzielnej iniekcji, to po zabiegu należy spakować je i odnieść do swojej przychodni, gdzie zostaną odpowiednio zabezpieczone i przygotowane do utylizacji.

Podział i postępowanie z odpadami medycznymi
Odpady dzielą się na trzy kategorie – zakaźne, niebezpieczne oraz inne niż niebezpieczne. W zależności od przynależności do danej kategorii, należy postępować zgodnie z określonymi zasadami – umieszczając w dedykowanych workach lub pojemnikach. Każdy odpad ma swój unikalny kod (https://www.prawo.pl/zdrowie/kody-odpadow-medycznych,262147.html), który określa do jakiej grupy on należy.

Odpady zakaźne
Do odpadów zakaźnych należą m.in. części ciała i organy, pojemniki na krew oraz konserwanty służące do jej przechowywania. W tej grupie znajdują się również odpady zawierające drobnoustroje chorobotwórcze (bakterie, wirusy) lub ich toksyny, oraz inne formy zdolne do przenoszenia materiału genetycznego, o których wiadomo, lub co do których istnieją wiarygodne podstawy do sądzenia, że wywołują choroby u ludzi i zwierząt. Ponadto, odpady zakaźne obejmują zużyte peloidy (tworzywa lecznicze) po zabiegach wykonywanych w ramach działalności leczniczej o właściwościach zakaźnych oraz pozostałości z żywienia pacjentów oddziałów zakaźnych. Z takimi odpadami należy postępować szczególnie ostrożnie, stosując się do rygorystycznych zasad ich segregacji i utylizacji.

Odpady niebezpieczne inne niż zakaźne
W tej grupie znajdują się odpady, które są szkodliwe, ale nie mają charakteru zakaźnego. Należą do nich chemikalia, w tym odczynniki chemiczne zawierające substancje niebezpieczne, leki cytotoksyczne i cytostatyczne, a także odpady amalgamatu dentystycznego. Odpady te wymagają specjalistycznego transportu i unieszkodliwiania, aby uniknąć zagrożeń związanych z ich toksycznością.

Odpady medyczne inne niż niebezpieczne
Ostatnią kategorię stanowią odpady medyczne, które nie są niebezpieczne, ale wciąż wymagają odpowiedniej segregacji. Są to narzędzia chirurgiczne i zabiegowe oraz ich resztki, opatrunki z materiału lub gipsu, pościel, ubrania jednorazowe, pieluchy oraz różne chemikalia i leki. Chociaż odpady te nie stanowią bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia, ich prawidłowe przechowywanie i utylizacja są niezbędne, aby zapobiec zanieczyszczeniu środowiska.

Odpady medyczne obejmują również odpady weterynaryjne, powstałe wskutek przeprowadzanych zabiegów i operacji na zwierzętach (a także inne np. w przypadku, gdy zwierzę padło). Będą to odpady skażone, o których utylizację należy odpowiednio zadbać. Właściciel, zarządca lecznicy zobowiązany jest przestrzegać przepisów, zgodnych z Rozporządzeniem Ministra Klimatu z 8 października 2020 roku, dot. placówek medycznych przechowujących i utylizujących odpady niebezpieczne. W przypadku padłych zwierząt rolnicy są zobowiązani do zgłoszenia tego faktu do powiatowego biura ARiMR w ciągu 7 dni. Przy odbiorze każdej padłej sztuki sporządzany jest odpowiedni dokument handlowy, którego wzór określa ustawa.

Segregacja odpadów
Według Rozporządzenia Ministra Zdrowia odpady medyczne zakaźne należy składować w workach i pojemnikach w kolorze czerwonym. Powinny być szczelnie zamknięte, wytrzymałe oraz odporne na wilgoć i działanie chemikaliów. Odpady niebezpieczne inne niż zakaźne trafiają do pojemników koloru żółtego. Pozostałe odpady medyczne, niezależnie od ich charakteru, składowane są w pojemnikach lub workach w kolorze innym niż czerwony czy żółty.

Ostre odpady
Ostre odpady, takie jak igły czy skalpele, zbiera się w miejscu ich powstawania do specjalnych, jednorazowych pojemników, odpornych na przekłucie i przecięcia.

Przechowywanie i transport odpadów
Każdy pojemnik powinien posiadać odpowiednie oznaczenia umieszczone w widocznym miejscu zawierające: nazwę wytwórcy odpadów, datę zamknięcia, miejsce powstania oraz kody identyfikujące odpady. Opakowania z odpadami są magazynowane na terenie zakładu opieki zdrowotnej w odpowiednich warunkach i wymieniane nie rzadziej niż do 72 godzin. Istotne jest, że pojemniki i worki na odpady medyczne zapełnia się co najwyżej do 2/3 ich objętości w sposób umożliwiający ich bezpieczne zamknięcie.

Opakowania z odpadami medycznymi są magazynowane na terenie zakładów opieki zdrowotnej w odpowiednich warunkach, a pojemniki należy wymieniać co najmniej raz na 72 godziny. Ważne jest, aby worki i pojemniki zapełniać maksymalnie do 2/3 ich objętości, co umożliwia ich bezpieczne zamknięcie. Transport wewnętrzny odpadów, od miejsca ich powstawania do miejsca magazynowania, musi być realizowany przy użyciu specjalnych środków transportu, przeznaczonych wyłącznie do tego celu.

Transport odpadów medycznych na zewnątrz placówek powinien być wykonywany przez firmy posiadające odpowiednie zezwolenia. Odbiór każdej partii odpadów potwierdzany jest na Karcie Przekazania Odpadów, co gwarantuje ich prawidłowe unieszkodliwienie.

Unieszkodliwianie odpadów medycznych
Po przetransportowaniu odpadów do celu (spalarni), zachodzi proces zwany technologią unieszkodliwiania. Warunki techniczne, jak i technologiczne utylizacji odpadów medycznych są ściśle określone przepisami prawa. W tym jednym procesie następuje szereg zadań związanych z utylizacją. Przede wszystkim dochodzi do likwidacji właściwości zakaźnych wszystkich typów odpadów medycznych i weterynaryjnych, neutralizacji niebezpiecznych związków i odczynników chemicznych, sterylizacji i dezynfekcji termicznej, a na koniec spopielenia odpadów. Takie unieszkodliwianie odpadów medycznych powinno odbywać się w sposób nieszkodliwy dla zdrowia i życia ludzi oraz środowiska.

Postępowanie w sytuacjach awaryjnych
Jeśli dojdzie do uszkodzenia pojemnika lub worka na odpady umieszcza się go w całości w innym, większym, nieuszkodzonym pojemniku, lub worku spełniającym te same wymagania. Każda wyżej wymieniona czynność musi być wykonywana tylko przez osoby upoważnione.

Proces postępowania z odpadami medycznymi oraz weterynaryjnymi jest złożony. Ważne jest, aby był wykonywany z należytą starannością i dbałością o szczegóły. Dodatkowo, musi być zgodny z literą prawa. Odpowiednie przygotowanie oraz znajomość procesu uchronią nas od skażenia środowiska naturalnego czy innych powikłań wynikających ze styczności z takimi odpadami.

Źródło:

https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/odpady-17940659

https://serwisweterynaryjny.pl

https://ekoemka.com.pl

https://tpo.pl

 https://eco-abc.com.pl

https://www.topagrar.pl/