Nowa ustawa o systemie Identyfikacji i Rejestracji Zwierząt zapewni jednolite funkcjonowanie systemu identyfikacji i rejestracji zwierząt jako istotnego ogniwa zwalczania chorób zakaźnych zwierząt. Jednocześnie umożliwi dostosowanie systemu informatycznego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) do nowych zadań, w tym zapewnienia efektywnej interoperacyjności, integracji i kompatybilność elementów komputerowej bazy danych z innymi systemami informatycznymi, w tym związanymi z ochroną zdrowia zwierząt. Ustawa ta określa właściwość organów oraz zakres zadań nałożonych na te organy.
Najważniejsze zmiany w systemie IRZ dotyczą nowych gatunków zwierząt, a także rejestracji cyrków i miejsca tresury zwierząt. Nowe środki identyfikacji, „Spis świń 2 x w roku”, wystawienie informacji o DJP dla różnych programów, ułatwienia w zamawianiu puli numerów oraz nowy moduł dotyczący kontroli.
W samej definicji posiadacza mieści się poza dotychczasowym posiadaczem zwierzęcia (z siedziby hodowlanej), również podmiot prowadzący rzeźnię, posiadacz, który prowadzi miejsce gromadzenia zwierząt, organizuje targi, wystawy, pokazy lub konkursy zwierząt albo prowadzi obrót zwierzętami, pośrednictwo w tym obrocie lub skup zwierząt. W przypadku siedziby stada, za taką uznaje się zakład w rozumieniu art.4 pkt 27 rozporządzenia 2016/429 w odniesieniu do bydła, wielbłądowatych, jeleniowatych, owiec, kóz, świń i koniowatych, z wyłączeniem rzeźni. W związku z tym, siedzibą stada nie jest zakład drobiu oraz zakład przetwórczy lub spalarnia, które zgodnie z przepisami nowej ustawy o SIRZ są również rejestrowane w komputerowej bazie danych.
Zmiany w dotychczasowym rejestrze zwierząt gospodarskich oznakowanych i siedzib stad polegać będzie na tym, że zostanie przekształcony w komputerową bazę danych. Natomiast komputerowa baza danych zostanie poszerzona o informacje dotyczące utrzymywanych koniowatych, wielbłądowatych, jeleniowatych oraz zakładów drobiu.
Określenie w rozporządzeniu szczegółowych wymagań lub limitów progowych dla zakładów drobiu, które będą obowiązane do dokonywania zgłoszeń do komputerowej bazy danych. Dzięki temu z obowiązku zgłaszania zdarzeń będzie można zwolnić np. te zakłady drobiu, które utrzymują drób wyłącznie na własne potrzeby. Niemniej, obowiązek zgłoszenia zakładu drobiu do komputerowej bazy danych będzie dotyczył każdego kto utrzymuje ptaki z gatunków, m in kura, kaczka, gęś.
Rejestracja zakładów drobiu pozwoli zarówno na określenie rzeczywistego pogłowia utrzymywanych ptaków poszczególnych gatunków drobiu, jak również pozwoli określić rzeczywistą skalę produkcji w poszczególnych systemach utrzymywania (ekologiczny, wolnowybiegowy, ściółkowy, klatkowy), co będzie dawało podstawę do wprowadzenia kolejnych interwencji mających na celu poprawę warunków utrzymywania drobiu w skali całego kraju.
Nowa ustawa o SIRZ dopuszcza stosowanie wszystkich sposobów identyfikacji, określonych w obowiązujących przepisach Unii Europejskiej.
Rezygnacja z paszportów bydła w obrocie krajowym. Paszporty bydła będą wydawane bezpłatnie posiadaczom jedynie dla zwierząt przemieszczanych do innych państw członkowskich w terminie 3 dni od dnia otrzymania informacji o zamiarze przemieszczenia bydła do innego państwa członkowskiego. Zdjęcia geotagowane z wykorzystaniem aplikacji udostępnionej przez ARIMR.
Nowa ustawa o SIRZ zwalnia posiadaczy z obowiązku prowadzenia księgi rejestracji/ ewidencji w postaci papierowej. Zgłaszanie zdarzeń dotyczących zwierząt wyłącznie w formie elektronicznej od 1 stycznia 2025.
Wprowadzenie nowych rodzajów środków identyfikacji takich jak: zwykły kolczyk, zwykła opaska na pęcinę, kolczyk elektroniczny, kapsułka ceramiczna (bolus), wszczepiany transponder, elektroniczna opaska na pęcinę oraz tatuaż.
Komputerowa baza danych, w których zawarte będą informacje dotyczące utrzymywanych zwierząt, jaj wylęgowych, posiadaczy i siedzib stad, informacje dotyczące systemów utrzymywania zwierząt (system otwarty, wolnostanowiskowy, uwięziowy, na ściółce, na rusztach) oraz w przypadku świń również opis stosowanej technologii produkcji – produkcja w systemie otwartym w oparciu o zakup prosiąt hodowli krajowej lub zagranicznej, w tym tucz na podstawie umowy kontraktacyjnej, albo w systemie zamkniętym oraz opis systemu utrzymywania świń w siedzibie stada – na ściółce lub na ruszcie.
Informacje te pozwolą na zebranie w komputerowej bazie danych szczegółowych informacji dotyczących całego pogłowia utrzymywanych zwierząt najważniejszych gatunków zwierząt gospodarskich, które będą mogły być wykorzystane w pracach nad poprawą warunków utrzymywania tych zwierząt w skali całego kraju i kształtowania polityki w zakresie produkcji zwierzęcej.
Ustawa określa zadania dla Związku Hodowców Koniowatych. A będą to: czynności związane z identyfikacją koniowatych, wydawanie unikalnych dożywotnich dokumentów identyfikacyjnych koniowatych poszczególnych ras, uzupełnianie danych dot. zgłoszenia do rejestru (UELN, nr transpondera), opisu koniowatego oraz dokumentu identyfikacyjnego w bazie danych koniowatych oraz możliwość przyjmowania zgłoszeń od posiadaczy zwierząt i wprowadzanie ich do bazy danych koniowatych.
Podstawy prawne dotyczące identyfikacji i rejestracji zwierząt:
Rozporządzenie nr 2016/429 w sprawie przenośnych chorób zwierząt oraz zmieniającego i uchylającego niektóre akty w dziedzinie zdrowia zwierząt („Prawo o zdrowiu zwierząt”)
Rozporządzenie nr 2019/2035 – uzupełniające rozporządzenie (UE) 2016/429 w odniesieniu do przepisów dotyczących zakładów utrzymujących zwierzęta lądowe i wylęgarni oraz identyfikowalności niektórych utrzymywanych zwierząt lądowych i jaj wylęgowych
Rozporządzenie 2021/520 r. ustanawiające zasady stosowania rozporządzenia (UE) 2016/429 w odniesieniu do identyfikowalności niektórych utrzymywanych zwierząt lądowych
Rozporządzenie 2021/963 ustanawiającego zasady stosowania rozporządzeń 2016/429 (UE) 2016/1012 i 2019/6 w odniesieniu do identyfikacji i rejestracji koniowatych oraz określającego wzory dokumentów identyfikacyjnych dla tych zwierząt
Rozporządzenie delegowane 2021/577 uzupełniające rozporządzenie 2019/6 w odniesieniu do treści i formatu informacji niezbędnych do stosowania art. 112 ust. 4 i art. 115 ust. 5, które mają być zawarte w unikalnym dożywotnim dokumencie identyfikacyjnym, o którym mowa w art. 8 ust. 4 tego rozporządzenia.