Po sześciu miesiącach intensywnych prac, debat i spotkań Polska zakończyła swoje przewodnictwo w Radzie Unii Europejskiej. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Czesław Siekierski podkreślił, że w centrum wszystkich działań pozostawali rolnicy, którzy muszą być kluczowym partnerem w dyskusjach na temat przyszłości rolnictwa w Europie. Dialog ze środowiskiem rolniczym ma służyć wypracowaniu rozwiązań gwarantujących konkurencyjność i opłacalność produkcji rolnej.

Polska objęła przewodnictwo 1 stycznia 2025 roku, po raz drugi w historii. Minister Siekierski zaznaczył, że okres ten był szczególny zarówno z powodu rozpoczęcia pracy nowego składu Komisji Europejskiej, jak i z powodu wyzwań geopolitycznych — wojny w Ukrainie, niepokoju i sytuacji na Bliskim Wschodzie oraz zmieniającej się polityki międzynarodowej. Polska prezydencja została określona jako merytoryczna i skuteczna. 

Bezpieczeństwo żywnościowe

Podczas półrocznego przewodnictwa w Radzie UE priorytetem było bezpieczeństwo w wielu wymiarach, dlatego przyjęliśmy hasło „Bezpieczeństwo Europo” – przypomniał Minister Czesław Siekierski. – W obszarze rolnictwa działaliśmy więc przede wszystkim z myślą o zapewnieniu bezpieczeństwa żywnościowego w UE. Traktujemy je jako fundament silnej, stabilnej Europy. Dlatego pracowaliśmy nad poprawą konkurencyjności i zwiększeniem odporności na kryzysy rolnictwa oraz stabilizacją dochodów rolników i wzmocnieniem ich pozycji w łańcuchu dostaw żywności. 

Dzięki temu, że polska prezydencja w Radzie UE uzgodniła wspólne stanowisko z państwami członkowskimi w kontekście wzmacniania pozycji rynkowej rolników i zwalczania nieuczciwych praktyk handlowych – możliwy jest kolejny etap procedowania tych rozporządzeń. Będzie to rozpoczęcie już tej jesieni negocjacji, tzw. trilogów, po przyjęciu stanowiska Parlamentu Europejskiego. Polska prezydencja uzgodniła z państwami członkowskimi kompromisowe stanowisko w zakresie zmian do unijnego rozporządzenia o wspólnej organizacji rynków rolnych. Dotyczy ono m.in. obowiązku zawierania z rolnikami pisemnych umów.

Polsce podczas 6-miesięcznego przewodnictwa w Radzie UE udało się również:

• wprowadzić istotne ułatwienia dla organizacji producentów;
• utrzymać zasady swobodnego i – przede wszystkim – przejrzystego kształtowania cen;
• uzgodnić nowe przepisy dla organów odpowiedzialnych za zwalczanie nieuczciwych praktyk handlowych – mechanizmy wzajemnej pomocy i skoordynowanych działań w sprawach transgranicznych nieuczciwych praktyk handlowych;
• wzmocnić konkurencyjność sektora wina – poprzez: uproszczenia dotyczące wymogów w zakresie etykietowania przy eksporcie wina do państw trzecich, uproszczenia dotyczące metod produkcji win w UE,  a także poprzez wsparcie sektora z budżetu UE w związku ze zmianami klimatycznymi i chorobami winorośli.

Wspólna Polityka Rolna

W ramach formalnych prac Rady w Brukseli i w Luksemburgu oraz podczas szeregu spotkań urzędniczych i konferencji na szczeblu międzynarodowym, polskiej prezydencji udało się zrealizować liczne założenia w zakresie wizji przyszłej Wspólnej Polityki Rolnej.

Jednymi z ważniejszych wydarzeń krajowych były: konferencja Wspólna Polityka Rolna na rzecz Bezpieczeństwa Żywnościowego w Warszawie, a także Nieformalne spotkanie dyrektorów ds. planów strategicznych WPR. Stanowiły one okazję i wstęp do dyskusji na temat wyzwań współczesnego rolnictwa. Były także przestrzenią dla europejskiej debaty nad odpornością unijnego systemu żywnościowego w kontekście rosnących wyzwań geopolitycznych i klimatycznych.

Podczas polskiej prezydencji przeprowadzono skuteczny przegląd i wprowadzono rekomendacje do „Wizji dla rolnictwa i żywności”. Wypracowano m.in. propozycje uproszczeń procedur WPR, zaprezentowane przez Komisję Europejską w maju 2025 r., oraz zgodne stanowisko dotyczące silnego, dwufilarowego budżetu WPR.

Dyskusja na temat wdrażania zasady rural proofing

Podczas polskiej prezydencji szczególny nacisk położono na rozwój obszarów wiejskich, także poprzez wdrażanie zasady rural proofing – czyli oceny wpływu polityk UE na wieś. Celem było sformułowanie rekomendacji dla Komisji Europejskiej w kontekście nowych Wieloletnich Ram Finansowych, z naciskiem na efektywne łączenie różnych źródeł finansowania rozwoju wsi oraz przeciwdziałanie negatywnym zmianom demograficznym.

Znaczący wkład w ten proces miał Europejski Kongres Odnowy i Rozwoju Wsi, który odbył się 8-10 maja w Poznaniu i stał się przestrzenią do wymiany doświadczeń między praktykami a decydentami. Wydarzenie zgromadziło przedstawicieli samorządów, instytucji rolniczych, organizacji pozarządowych, środowisk naukowych i rolniczych, a jego rezultatem były konkretne postulaty wspierające wdrażanie rural proofingu na poziomie unijnym i krajowym.

Polskie przewodnictwo w Radzie UE w ujęciu sektora rolno-spożywczego i obszarów wiejskich

W toku prac na forum Rady AGRFISH Polska doprowadziła do przyjęcia 4 mandatów negocjacyjnych – pokazując gotowość do rozmów z Parlamentem Europejskim. Osiągnęliśmy 2 porozumienia polityczne z Parlamentem Europejskim, doprowadziliśmy do przyjęcia stanowiska Rady w sprawie nowych unijnych ram monitorowania lasów.

Minister Czesław Siekierski podjął także inicjatywy na forum Rady AGRIFISH dotyczące spraw handlu międzynarodowego:

• Wniosek o przygotowanie przez Komisję Europejską analizy wszystkich preferencji udzielonych przez UE krajom trzecim w dostępie do rynku rolnego UE.
• Propozycja wspólnego opracowania listy zasad, którymi powinny się kierować instytucje UE w relacjach handlowych z krajami trzecimi w obszarze handlu rolnego.

Badania, innowacje i cyfryzacja w celu zwiększenia konkurencyjności europejskiego rolnictwa i zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego

Ważnymi wydarzeniami, zorganizowanymi w ramach polskiego przewodnictwa w Radzie UE były: Międzynarodowa Konferencja wysokiego szczebla „Badania, innowacje i cyfryzacja w celu zwiększenia konkurencyjności europejskiego rolnictwa i zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego” oraz Plenarne Posiedzenie Stałego Komitetu ds. Badań w Rolnictwie. 

Wydarzenia były okazją do wymiany poglądów na temat:

• roli badań, nauki i innowacji w zwiększaniu konkurencyjności europejskiego rolnictwa,
• rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich, zielonej i cyfrowej transformacji sektora rolno-spożywczego,
• rozwoju biogospodarki o obiegu zamkniętym w regionach BIOEAST i Europy Środkowo-Wschodniej oraz w całej UE.

Uproszczenia Zielonego Ładu i płatności bezpośrednich

Czas polskiej prezydencji to okres wytężonej pracy nad uproszczeniami Europejskiego Zielonego Ładu. Podczas przewodnictwa w Radzie UE pracowano nad rozwiązaniami, które pozwolą w korzystny dla rolników sposób wyeliminować nadmierne i uciążliwe obciążenia. W efekcie, Komisja Europejska przedstawiła nowy pakiet uproszczeń WPR, a na koniec roku zapowiedziany jest kolejny pakiet, obejmujący przepisy oddziałowujące na rolnictwo, ale pochodzące spoza WPR.

Nowe zasady transportu zwierząt w Unii Europejskiej

Polskie przewodnictwo w Radzie UE było szansą na kolejny krok w pracach Grupy Roboczej ds. Zwierząt i Zagadnień Weterynaryjnych w zakresie zaawansowania prac nad rozporządzeniem w sprawie dobrostanu zwierząt w transporcie. Przygotowano szereg dokumentów, które są elementem nowych zasad transportu zwierząt w UE, w ramach rozporządzenia dobrostanowego. Zmiany dotyczą m.in. czasu i dokładnych zasad związanych z transportem zwierząt – umożliwiających bardziej racjonalne podejście do planowania transportu oraz wykorzystanie w transporcie krajowych baz danych, zintegrowanych z systemem TRACES.

Hodowla i ochrona roślin

Jednym z sukcesów polskiej prezydencji było przełamanie trwającego od ponad półtora roku impasu w negocjacjach w sprawie rozporządzenia dotyczącego roślin uzyskanych za pomocą niektórych nowych technik genomowych. 14 marca br. polska prezydencja uzyskała mandat COREPER do projektu przepisów ws. nowych technik genomowych (NGT) w hodowli roślin. Poprawki do projektu przygotowane przez polską prezydencję zyskały akceptację w Radzie, a to pozwoliło zakończyć ponad półtoraroczne negocjacje w Radzie i przejść do trilogów.

Wśród spraw z zakresu hodowli i ochrony roślin omówiona została legislacja PRM (Materiał Rozmnożeniowy Roślin uwzględniający postęp biologiczny i techniczny) oraz legislacja NGT (Nowe Techniki Genomowe – precyzyjne zmiany w DNA roślin bez użycia obcych genów). 

Rybołówstwo 

Dokonaniami polskiej prezydencji w Radzie UE w zakresie rybołówstwa jest m.in. porozumienie z Parlamentem Europejskim w sprawie zmiany przepisów względem państw spoza UE, pozwalających na niezrównoważone połowy czy uzgodnienie w zakresie dostępu do wód Wielkiej Brytanii do roku 2038. Polska rozpoczęła także na forum UE trudną merytoryczną dyskusję dotyczącą wpływu kormoranów na środowisko i rybołówstwo. 

Widoczna jest zmiana podejścia do rybołówstwa na forum UE, a powodem jest zmiana samego charakteru rybołówstwa, m.in. ograniczenia w dostępie do zasobów ryb. Komisja Europejska zadeklarowała przeprowadzenie w najbliższej przyszłości rewizji Wspólnej Polityki Rybołówstwa.

Działania Opolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego

Opolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego aktywnie włączył się w działania informacyjne i promocyjne podkreślające znaczenie tej roli. Na łamach czasopisma Kurier Rolniczy publikowano cykl artykułów przybliżających cele, zadania oraz priorytety polskiej prezydencji, a treści te udostępniano również na stronie internetowej i w mediach społecznościowych Ośrodka. Prezentację na temat prezydencji przedstawiano podczas licznych wydarzeń organizowanych przez OODR, takich jak szkolenia, konferencje i spotkania informacyjne w całym województwie. Prezydencję promowano również podczas wydarzeń lokalnych. Ponadto dyrekcja i pracownicy Ośrodka uczestniczyli w wydarzeniach ogólnokrajowych, takich jak Europejskie Forum Finansowania Agrobiznesu, Europejski Kongres Rozwoju i Odnowy Wsi, Europejskie Forum Rolnicze czy Krajowe Dni Pola, gdzie dzielili się doświadczeniem i promowali polskie priorytety w obszarze rolnictwa, bezpieczeństwa żywnościowego i zrównoważonego rozwoju w kontekście unijnym.

źródło: MRiRW