Metoda strip-till pojawiła się w 1965 roku w Stanach Zjednoczonych, gdzie pierwotnie była wykorzystywana do uprawy kukurydzy. Obecnie coraz więcej rolników w Polsce decyduje się na zastosowanie tej technologii na swoich polach. Dzięki modyfikacjom w ten sposób uprawia się dziś nie tylko kukurydzę, ale również inne rośliny, takie jak słonecznik, ziemniaki, buraki cukrowe, jęczmień, grykę, a nawet rzepak i niektóre gatunki warzyw.

Na czym polega strip-till

Uprawa uproszczona typu strip-till (pasowa) polega na spulchnianiu i przygotowaniu gleby tylko w wąskich pasach, w których będą wysiewane nasiona, pozostawiając resztę pola w stanie nienaruszonym, często z resztkami pożniwnymi na powierzchni. To rozwiązanie łączy zalety orki i siewu bezpośredniego. Uprawa taka może być połączona z siewem nawozów mineralnych, co znacząco ogranicza ilość zabiegów na polu. Z kolei głębokie spulchnienie daje roślinom doskonałe warunki do wzrostu.

W przypadku uprawy pasowej na polu tworzą się dwa oddzielne obszary. Pierwszy pas spulchnionej gleby, w którym zostanie wysiany rząd roślin, i drugi, w którym gleba pozostaje tylko lekko wzruszona. W pasie uprawianym resztki pożniwne zostają pasowo spulchnione za pomocą różnych rozwiązań technicznych. Może to być dokonane za pomocą zębów typu głębosz, talerzy czy redlic dłutowych. Często montowane są również metalowe gwiazdy odgarniające resztki roślinne.

Gleba w uprawionym pasie jest dobrze napowietrzona i luźna, dzięki temu rośliny korzenią się głębiej i swobodniej mogą przenikać przez warstwy gleby. Ten pas również szybciej się nagrzewa, co ma duże znaczenie dla przyspieszenia terminu siewu i lepszego wigoru początkowego w przypadku siania roślin jarych.

Uprawa w technologii strip-till to dobry wybór spośród dostępnych metod uproszczonej uprawy, gdyż jest lepiej dostosowana do naszych warunków klimatycznych. Niestety, całkowite uproszczenia uprawowe często wiążą się z ograniczeniem plonowania roślin, co wynika między innymi z pogarszających się warunków siewu oraz zmiany właściwości fizycznych roli. Z całkowitej uprawy gleby można zrezygnować w rejonach, gdzie panują wysokie temperatury przy dużej wilgotności powietrza. Takie warunki pozwalają na odpowiednią mineralizację resztek roślinnych. W klimacie naszego kraju gleba jednak powinna być nieco wzruszona i przemieszana, by mogła się szybciej nagrzać, napowietrzyć i by rozkład resztek roślinnych przebiegał w sposób niezakłócony. Strip-till pozwala osiągnąć korzystne warunki wschodów, a jednocześnie znaczna część powierzchni pozostaje pokryta nienaruszonym mulczem.

Zalety uprawy pasowej

Zalety agronomiczne:

• lepsze warunki dla wzrostu roślin – w przygotowanych pasach gleba jest spulchniona i nagrzana, co poprawia wschody i rozwój systemu korzeniowego,
  • redukcja erozji – resztki pożniwne między rzędami chronią glebę przed zmywaniem wodą i wiatrem, szczególnie na stokach,
  • zatrzymywanie wilgoci w glebie – ograniczenie parowania dzięki ściółkowaniu i mniejszemu zaburzeniu gleby między rzędami,
  • poprawa życia biologicznego gleby – mniej intensywne zabiegi chronią mikroorganizmy i strukturę gleby.

Zalety ekonomiczne:

• niższe koszty uprawy – mniej przejazdów i mniejsze zużycie paliwa oraz nakładów pracy w porównaniu do tradycyjnej orki,
  • precyzyjne nawożenie – możliwość aplikacji nawozów bezpośrednio w pas uprawny zwiększa ich efektywność i zmniejsza straty,
  • mniejsze zużycie maszyn – ograniczenie liczby zabiegów zmniejsza zużycie ciągników i narzędzi uprawowych.

Korzyści środowiskowe i zrównoważony rozwój:

• niższa emisja CO₂ – ograniczenie zabiegów mechanicznych zmniejsza emisję dwutlenku węgla z gleby,
  • wspiera rolnictwo węglowe – zwiększenie zawartości materii organicznej w glebie może być podstawą do dopłat w ramach ekoschematów.

Wady uprawy pasowej

• wysoki koszt początkowy – zakup specjalistycznego sprzętu (agregat strip-till) wiąże się z dużym wydatkiem, co może być barierą dla mniejszych gospodarstw,
• wymaga precyzyjnego prowadzenia maszyn (GPS) – aby pasy uprawy pokrywały się dokładnie z rzędami siewu, często konieczne jest stosowanie systemów GPS RTK o wysokiej dokładności,
• problemy na glebach lekkich i piaszczystych – strip-till może być mniej skuteczny na glebach o niskiej pojemności wodnej – mogą się szybciej przesuszać i utrudniać kiełkowanie,
• trudności przy dużym nagromadzeniu resztek pożniwnych – zbyt duża ilość resztek może prowadzić do zapychania maszyny lub nierównego rozmieszczenia nasion,
• ograniczone zastosowanie w niektórych uprawach – najlepiej sprawdza się w kukurydzy, buraku cukrowym, rzepaku czy soi. Niektóre uprawy zbóż mogą wymagać innych technologii,
• potrzeba zmiany dotychczasowej agrotechniki – przejście na strip-till wymaga przeszkolenia, zmiany systemu pracy i kalibracji nawożenia – nie zawsze jest łatwe w dużych gospodarstwach.

Strip-till na problemy z wodą i strukturą gleby

Rozwój roślin determinuje dostępność wody, zwłaszcza w kluczowych fazach wegetacji. Uprawa pasowa sprzyja zatrzymywaniu wilgoci w glebie, ponieważ międzyrzędzia doskonale magazynują wodę, co ogranicza wpływ suszy na rośliny. Dzieje się tak, ponieważ gleba niespulchniana lepiej wiąże i zatrzymuje wodę opadową i z roztopów, a okrycie mulczem znacząco ogranicza parowanie, dzięki czemu możliwe jest utrzymanie pożądanej wilgotności przez dłuższy czas. W przeciwieństwie do tradycyjnych upraw, kiedy to woda po intensywnych opadach lub roztopach zalega na polu, w technologii strip-till woda swobodnie wsiąka w uprawiane pasy, bezpośrednio w zasięg korzeni roślin, co ogranicza jej straty, a także zwiększa jej dostępność, jednocześnie poprawiając dostępność składników mineralnych.

Technologia strip-till wywiera również korzystny wpływ na strukturę gleby. Dzięki ograniczeniu powierzchni uprawianej gleby spada jej podatność na erozję wietrzną i wodną. Pozostawianie na polu pasów nieuprawianych i przykryciu ich mulczem lub resztkami pożniwnymi umożliwia spowolnienie procesu mineralizacji gleby poprzez ograniczenie wywiewania lub wymywania do głębszych warstw materii organicznej. Uprawy tego typu sprzyjają również zwiększeniu zawartości humusu w glebie. Dzieje się tak dzięki temu, że resztki pożniwne stopniowo ulegają rozkładowi, zasilając podłoże substancjami pochodzenia organicznego. Dzięki zastosowaniu tej technologii możliwe jest zwiększenie materii organicznej w glebie nawet o 15%, w porównaniu do gleb uprawianych tradycyjnymi metodami. Dzięki temu technologia strip-till umożliwia poprawę jakości gleby, a także zwiększenie plonowania także na terenach gliniastych.

Źródła:

1. https://www.kuhn.com.pl
2. https://www.farmer.pl
3. https://osadkowski.pl
4. https://dlaroslin.pl