W ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 można skorzystać z dodatkowych, dobrowolnych dla rolników, wieloletnich zobowiązań rolno-środowiskowo-klimatycznych. Płatności w ramach działania są przyznawane corocznie, przez okres 5-letniego zobowiązania rolnikom, którzy podjęli zobowiązanie i dobrowolnie przyjmują na siebie zobowiązanie rolno-środowiskowo-klimatyczne w zakresie danej Interwencji lub wariantu. Płatność w całości lub w części rekompensuje utracony dochód i dodatkowo poniesione koszty.

Płatność jest ryczałtowa, przyznawana w zależności od realizowanej interwencji do gruntów ornych/obszarów przyrodniczych/trwałych użytków zielonych lub do zwierząt.

Zobowiązanie rolno-środowiskowo-klimatyczne można realizować w ramach następujących interwencji i wariantów:

Interwencja 1. Ochrona cennych siedlisk i zagrożonych gatunków na obszarach Natura 2000:

• Wariant 1.1. Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe,
• Wariant 1.2. Zalewowe łąki selernicowe i słonorośla,
• Wariant 1.3. Murawy,
• Wariant 1.4. Półnaturalne łąki wilgotne,
• Wariant 1.5. Półnaturalne łąki świeże,
• Wariant 1.6.1. Torfowiska – wymogi kluczowe,
• Wariant 1.6.2. Torfowiska – wymogi kluczowe i uzupełniające,
• Wariant 1.7. Ochrona siedlisk lęgowych rzadkich gatunków ptaków siewkowych (rycyk, kszyk, krwawodziób i czajka),
• Wariant 1.8. Ochrona siedlisk lęgowych dubelta i kulika wielkiego,
• Wariant 1.9. Ochrona siedlisk lęgowych wodniczki,
• Wariant 1.10. Ochrona siedlisk lęgowych derkacza;

Interwencja 2. Ochrona cennych siedlisk i zagrożonych gatunków poza obszarami Natura 2000:

• Wariant 2.1. Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe,
• Wariant 2.2. Zalewowe łąki selernicowe i słonorośla,
• Wariant 2.3. Murawy,
• Wariant 2.4. Półnaturalne łąki wilgotne,
• Wariant 2.5. Półnaturalne łąki świeże,
• Wariant 2.6.1. Torfowiska – wymogi kluczowe,
• Wariant 2.6.2. Torfowiska – wymogi kluczowe i uzupełniające,
• Wariant 2.7. Ochrona siedlisk lęgowych rzadkich gatunków ptaków siewkowych (rycyk, kszyk, krwawodziób i czajka),
• Wariant 2.8. Ochrona siedlisk lęgowych dubelta i kulika wielkiego,
• Wariant 2.9. Ochrona siedlisk lęgowych wodniczki,
• Wariant 2.10. Ochrona siedlisk lęgowych derkacza;

Interwencja 3. Ekstensywne użytkowanie łąk i pastwisk na obszarach Natura 2000;

Interwencja 4. Zachowanie sadów tradycyjnych odmian drzew owocowych;

Interwencja 5. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie:

• Wariant 5.1. Uprawa rzadkich gatunków lub odmian roślin,
• Wariant 5.2. Wytwarzanie materiału siewnego rzadkich gatunków lub odmian roślin;

Interwencja 6. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych zwierząt w rolnictwie:

• Wariant 6.1.1. Zachowanie lokalnych ras bydła – użytkowanie mleczne,
• Wariant 6.1.2. Zachowanie lokalnych ras bydła – użytkowanie mięsne,
• Wariant 6.2.1.1. Zachowanie lokalnych ras koni – samice (konie małopolskie i wielkopolskie),
• Wariant 6.2.1.2. Zachowanie lokalnych ras koni – samce (konie małopolskie i wielkopolskie),
• Wariant 6.2.2.1. Zachowanie lokalnych ras koni – samice (konie śląskie),
• Wariant 6.2.2.2. Zachowanie lokalnych ras koni – samce (konie śląskie),
• Wariant 6.2.3.1. Zachowanie lokalnych ras koni – samice (koniki polskie i huculskie),
• Wariant 6.2.3.2. Zachowanie lokalnych ras koni – samce (koniki polskie i huculskie),
• Wariant 6.2.4.1. Zachowanie lokalnych ras koni – samice (konie zimnokrwiste w typie sztumskim i sokólskim),
• Wariant 6.2.4.2. Zachowanie lokalnych ras koni – samce (konie zimnokrwiste w typie sztumskim i sokólskim),
• Wariant 6.3. Zachowanie lokalnych ras owiec,
• Wariant 6.4. Zachowanie lokalnych ras świń,
• Wariant 6.5. Zachowanie lokalnych ras kóz,

Interwencja 7. Bioróżnorodność na gruntach ornych:

Wariant 7.2. Ogródki bioróżnorodności.
Wariant 7.1. Wieloletnie pasy kwietne,

Jednym z wymogów w ramach interwencji jest obowiązek posiadania planu działalności sporządzonego do 31 lipca przy udziale doradcy rolnośrodowiskowego. Do 31 lipca należy również przekazać odpowiednie strony tego planu do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

Plan działalności rolnośrodowiskowej sporządzony po terminie 31 lipca:

• do 14 dni – wysokość kary wynosi 10% płatności,
• po 14 dniach – wysokość kary wynosi 40% płatności.

Od 2025 r. zniesiono obowiązek posiadania dokumentacji przyrodniczej na obszarze poza Naturą 2000, jeżeli ten obszar był objęty zobowiązaniem rolno-środowiskowo-klimatycznym PROW w ramach Pakietu 5. Cenne siedliska poza obszarami Natura 2000 w zakresie tożsamych siedlisk przyrodniczych, którego realizacja zakończyła się w dniu 14 marca roku, w którym zostało podjęte to zobowiązanie. Ekspert przyrodniczy w oświadczeniu zawartym w planie działalności rolnośrodowiskowej będzie potwierdzał, że na działkach występuje taki sam typ siedliska jaki występował w czasie realizacji zobowiązania PROW 2014-2020. Możliwe jest, aby dana powierzchnia zgodnie z oceną ekspercką lub zgodnie z obowiązującymi przepisami rozporządzenia została zakwalifikowana do innego wariantu, np. ze względu na zmiany jakie zaszły w siedlisku.

Dokumentacja przyrodnicza nie jest wymagana w przypadku, jeżeli:

– występowanie siedliska lub gatunków ptaków wynika z warstw cyfrowych GDOŚ (Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska) zawartych w eWniosekPlus,

– występowanie wodniczki i dubelta, wynika z warstw cyfrowych GIOŚ (Główny Inspektorat Ochrony Środowiska) udostępnionych na portalu eWniosekPlus.

Ekspert doprecyzowuje wymogi zobowiązania rolno-środowiskowo-klimatycznego w planie działalności rolnośrodowiskowej.

 Do 30 listopada należy:

– sporządzić dokumentację przyrodniczą,

– przesłać kopię dokumentacji przyrodniczej do Instytutu Technologiczno-Przyrodniczego Państwowy Instytut Badawczy w Falentach,

– potwierdzenie przesłania kopii dokumentacji do ITP-PIB w Falentach do ARiMR.

Złagodzono system kar stosowanych w przypadku nieposiadania dokumentacji przyrodniczej. Brak jej do 30 listopada – wysokość kary 60% płatności.

W ramach Interwencji 5. Zachowanie zasobów genetycznych roślin w rolnictwie;

• Zniesienie zakazu zmiany miejsca uprawy pasternaka (rośliny dwuletniej);
• Rozszerzenie list roślin wspieranych o nostrzyk żółty (lekarski);
• Doprecyzowano, że:

– gorczyca sarepska – roślina jednoroczna,

– kminek zwyczajny – roślina dwuletnia.

Dokument potwierdzający zakup kwalifikowanego materiału siewnego lub materiału siewnego kategorii standard roślin odmian regionalnych lub odmian amatorskich wpisanych do krajowego rejestru lub odmian marginalnych gatunków roślin rolniczych nie stanowi załącznika do wniosku jak dotychczas, ale jest składany do ARiMR do 31 lipca danego roku.

W ramach Interwencji 7. Bioróżnorodność na gruntach ornych, Wariant 7.1. Wieloletnie pasy kwietne zmiany dotyczą wymogów:

– wysiewu mieszanek na gruntach ornych w formie pasów o szerokości od 3 do 20 m i powierzchni co najmniej 0,1 ha, a następnie utrzymanie wieloletnich pasów kwietnych,

– mieszanka nasion (zawierająca co najmniej 8 gatunków określonych w rozporządzeniu) do założenia pasa kwietnego powinna:

• zawierać co najmniej 4 gatunków wieloletnich,
• zawierać gatunki uprawne, gatunki dziko rosnące, w tym dziko rosnące wieloletnie,
• nie zawierać gatunków niepożądanych w wieloletnich pasach kwietnych wskazanych w wykazie gatunków niepożądanych w wieloletnich pasach kwietnych.

Rozszerzono listę roślin, które mogą zostać wykorzystane w mieszance do założenia pasa kwietnego o następujące gatunki: Marzymięta grzebieniasta (orzęsiona), Rzodkiew oleista, Serdecznik pospolity, Ślazówka turyngska, Wierzbówka kiprzyca, Wyka kosmata, Żywokost lekarski.

Wariant 7.2. Ogródki bioróżnorodności

Inwestycja polega na założeniu ogródka bioróżnorodności o powierzchni od 0,1 do 0,5 ha, złożonego z minimum 15 gatunków, przy czym w ramach jednego gatunku dopuszcza się uprawę kilku odmian lub form (populacji lub genotypów) i odpowiednim udziale określonym w przepisach krajowych gatunków roślin warzywnych i zielarskich.

Wymogi:

a) przynajmniej jeden z uprawianych gatunków roślin to gatunek warzywny i jeden z uprawianych gatunków to gatunek zielarski,

b) przynajmniej 1 z uprawianych gatunków lub odmian roślin to:

– odmiany regionalne lub amatorskie wpisane odmiany marginalne z gatunków roślin rolniczych wymienionych w ust. 3 pkt 1 załącznika nr 4 do rozporządzenia lub do krajowego rejestru 

– gatunki rzadko uprawianych roślin rolniczych i warzywnych wymienione w ust. 3 pkt 2 załącznika nr 4 do rozporządzenia,

c) powierzchnia uprawy któregokolwiek z uprawianych gatunków lub odmian, nie może przekraczać 50% powierzchni ogródka bioróżnorodności,

– w kolejnych latach realizacji zobowiązania dopuszcza się:

• zmianę składu gatunkowego lub liczby uprawianych gatunków, przy zachowaniu minimalnej liczby 15 gatunków,
• dodanie nowych odmian lub form (populacji lub genotypów),

– zakaz stosowania herbicydów.

Dodano czosnek i fasolę wielokwiatową do listy roślin, które mogą być uprawiane w ogródku bioróżnorodności. Dodatkowo dokument potwierdzający zakup kwalifikowanego materiału siewnego lub materiału siewnego kategorii standard roślin odmian regionalnych lub odmian amatorskich wpisanych do krajowego rejestru lub odmian marginalnych gatunków roślin rolniczych nie stanowi załącznika do wniosku – składany może być do ARiMR do 31 lipca danego roku.

Ochrona siedlisk przyrodniczych:

• 1.1. Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe – 1568 zł/ha
• 1.2. Zalewowe łąki selernicowe i słonorośla – 1452 zł/ha
• 1.3. Murawy – 1612 zł/ha
• 1.4. Półnaturalne łąki wilgotne – 1115 zł/ha
• 1.5. Półnaturalne łąki świeże – 1497 zł/ha

Torfowiska:

• 1.6.1. Torfowiska – wymogi kluczowe – 912 zł/ha
• 1.6.2. Torfowiska – wymogi kluczowe i uzupełniające – 1536 zł/ha

Ochrona siedlisk lęgowych ptaków:

• 1.7. Ochrona siedlisk lęgowych rzadkich gatunków ptaków siewkowych (rycyk, kszyk, krwawodziób i czajka) – 1055 zł/ha
• 1.8. Ochrona siedlisk lęgowych dubelta i kulika wielkiego – 1347 zł/ha
• 1.9. Ochrona siedlisk lęgowych wodniczki – 1555 zł/ha
• 1.10. Ochrona siedlisk lęgowych derkacza – 1055 zł/ha

Ochrona siedlisk przyrodniczych:

• 2.1. Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe – 1568 zł/ha
• 2.2. Zalewowe łąki selernicowe i słonorośla – 1452 zł/ha
• 2.3. Murawy – 1612 zł/ha
• 2.4. Półnaturalne łąki wilgotne – 1115 zł/ha
• 2.5. Półnaturalne łąki świeże – 1497 zł/ha

Torfowiska:

• 2.6.1. Torfowiska – wymogi kluczowe – 912 zł/ha
• 2.6.2. Torfowiska – wymogi kluczowe i uzupełniające – 1536 zł/ha

Ochrona siedlisk lęgowych ptaków:

• 2.7. Ochrona siedlisk lęgowych rzadkich gatunków ptaków siewkowych (rycyk, kszyk, krwawodziób i czajka) – 1055 zł/ha
• 2.8. Ochrona siedlisk lęgowych dubelta i kulika wielkiego – 1347 zł/ha
• 2.9. Ochrona siedlisk lęgowych wodniczki – 1555 zł/ha
• 2.10. Ochrona siedlisk lęgowych derkacza – 1055 zł/ha

836 zł/ha

2117 zł/ha

• 5.1. Uprawa rzadkich gatunków lub odmian roślin – 1411 zł/ha
• 5.2. Wytwarzanie materiału siewnego rzadkich gatunków lub odmian roślin – 1619 zł/ha

• 6.1.1. Zachowanie lokalnych ras bydła – 2738 zł/szt – użytkowanie mleczne
• 6.1.2. Zachowanie lokalnych ras bydła – 1752 zł/szt. – użytkowanie mięsne
• 6.2.1.1. Zachowanie lokalnych ras koni – samice (konie małopolskie i wielkopolskie) – 2669 zł/szt.
• 6.2.1.2. Zachowanie lokalnych ras koni – samce (konie małopolskie i wielkopolskie) – 5925 zł/szt.
• 6.2.2.1. Zachowanie lokalnych ras koni – samice (konie śląskie) – 2461 zł/szt.
• 6.2.2.2. Zachowanie lokalnych ras koni – samce (konie śląskie)- 5275 zł/szt.
• 6.2.3.1. Zachowanie lokalnych ras koni – samice (koniki polskie i huculskie) – 2395 zł/szt.
• 6.2.3.2. Zachowanie lokalnych ras koni – samce (koniki polskie i huculskie) – 5130 zł/szt.
• 6.2.4.1. Zachowanie lokalnych ras koni – samice (konie zimnokrwiste w typie sztumskim i sokólskim) – 2185 zł/szt.
• 6.2.4.2. Zachowanie lokalnych ras koni – samce (konie zimnokrwiste w typie sztumskim i sokólskim) – 2513 zł/szt.
• 6.3. Zachowanie lokalnych ras owiec – 500 zł/szt.
• 6.4. Zachowanie lokalnych ras świń – 1335 zł/szt.
• 6.5. Zachowanie lokalnych ras kóz – 953 zł/szt.

• 7.1. Wieloletnie pasy kwietne – 3501 zł/ha
• 7.2. Ogródki bioróżnorodności – 2342 zł/ha

Źródło: